Résumés en moore

Femmes atteintes du cancer du col de l’utérus et accès aux soins dans la ville de Ouagadougou
Salifou Zeba

A Zesba sebr Kumbgo

San ya ne pagbâ laafi koglg wssngë, bângdbâ wilgdame ti yaa tens nins sën nan be yidgr sor zugâ posé la bâas wusg piuugd n namsd pagbâ. Yaa bângd a Mayiya n ko kibar kânga a sën tal veesg yuumd 2014 pugë. Bâag ning b sën boond ti kâseerâ yaa sabaab ti pagb wusg maand kaalem Burkina Faso. Woto kitame ti d sokd n getë yaa zuloe bug n kit ti Waogdg pagb nins sën bëed kâsssrâ bâag ka paamd tibsg sôama ? Yaa sôasg la sogsg la tond tal ne pagb nins sën bëed kâsssra bâagâ, pagb nins sën dat n vsss n ges bâagâ sâ n ka tar-b-ba, ne logtoeemb la rog-n-mik tip-tum râmba. Vsssgâ wilgdame ti nebâ mii bâagâ sën yaa a soaba. La yaa sën tüud ne tuum-noy sën mi n siglg sôasg n na n ko nin-buiidâ sagls sën këed ne bâ-kânga la b kôt nebâ vëenem. Sân ya ne nebâ, kâseer ning sën yôkd pagbâ taoorâ yaa « bâ-kuudga » t’a wënemâ yud sida wâ bâagâ. Kâsssrâ bee bâas nins sën ka tôe n tipâ suka, yaa bâag sën ka yolsdye, a ka lebdpoorëye. Yaa logtoe yiy ne rog-n-mik tip turn dâmb nengë bi dïin taoor dâmb zïisë la pagb nins sën bëed kâsssr ning sën yôkd b taoorâ kënd n baood laafi.

Vulnérabilité sociale et accouchements en milieu hospitalier dans le district sanitaire de Diapaga
Joseph Bazié et Bouma Fernand Bationo

A Baazie sebr Kombg

Wa Afirik tëns wusg pusë, pagb wusg n maand kaalem b rogem wakat Burkina Faso ka. Sâ n yaa ne vsssg sën zïn yuumd 2010 sën loogâ, kamb tus koabg rogem suka yaa pagb sën tat 341 n maand kaalem Burkina ka. Pagbâ laafi koglg yaa zulossg n ko tëngâ taoor dâmb ne a sôangdbâ. Vsssg kânga tika Diyapaga logtorâ yir pagbâ sën segd zuloees ninsa b rogemâ wakatâ. Wusgâ, yaa ti b ka këng logtor yiy b sën wat n tar puga wakat ye. Tond sigla sôasg ne sogsg buud toor-toor tuum-kânga pugë. Rë kitame ti tond bâng ti pagbâ zuloeesâ tika ne wakat la zïig-zïiga. Ka tëmsâ faa pusë ye. Pagbâ zuloeesâ yaa sën tik ne nebâ sën welgd-b b vumâ pugë wâ, ti na-kënda, sulls bi tuum-noy sën siglg n na n sôngd nin-buiidâ ka be ye. La sën be bala, yaa ti d bâng ti tëngâ taoor dâmb sën na n siglg na-kënda n yâagd nin-buiidâ faa b laafi wâ koglg wssngë wâ n tôe n yi lohorm Burkina Faso ka ti pagbâ paamdë tibsgo.

Soins palliatifs : vulnérabilité d’accès aux soins cliniques et pratiques populaires émergentes comme alternative au district sanitaire de Nouna
Hamidou Sanou, Moubassira Kagoné, Ilario Rossi, Maurice Yé, et Ali Sié

A Sânu sebr Kumbgo

Tioosgo : B sën mik ti naongâ namsda nin-buiidâ, ti logtoe yiyâ tuumâ teed ka sôma zâng la le ka sekdâ yïnga, tond tëngâ taoor dâmb siglga tuumd sën tik ne yarn yâkr ning b sën na n dik n yâag nin-buiidâ sën këed ne b laafi wâ koglg weengë. Ti bala, b gesame ti bâad dâmb wusg n kiid lotoe yiyâ pus ti logtoeembâ na ka paam n ges-b ye. Yel-kâng kitame ti tond baood n na n bâng n ges yaa na-kënd bug la nin-buiidâ nkd b laafi wâ koglg weengë, b yôorâ bâag warkat ning sën mi n ya toog ne-b ti b paam gesg logtor yië n wâ ? Seb kânga raabâ yaa a vëneg zuloees nins sën kit ti nin-buiidâ ka paamd tipg sôama Nuna logtor yië wâ la b yaool n maand kaalemâ ne na-këndâ nins b sën segd n dik n yols zuloeesâ.

Veesgâ na-kênda : Sën na n yil n guis seb kânga, tond siglga sôasg la sogsg buud-buud ne nebâ. Tond leb n talla veesg seb pusë. Tond sôsa ne bâad dâmb yâagdb a we, logtoeem bed a yopoe, logteemb bôoneg piiga, neb nins sën be saksë wâ n yâagd nebâ ne sagls sën këed ne laafi wâ koglgâ bâmb b naase, rog-n-mik tip-tum râmb b nu ne dïin taoor dâmb b yopoe. Tond sôasga ne bâad râmbâ yâagdbâ ne rog-n-mik tip-tum râmbâ yu ne zul la moore. Sâ n ya ne logtoeembâ ne dïin taoor dâmbâ, sôasgâ yu ne farende.

Tuumda biisi : Tond veesgâ kôta kaset ti zuloees wusg n kit ti nin-buiidâ ka paamd tibs sôama Nuna logtor yir kasengë wâ. Vëeneg-vëenega, tuumâ teed meng ka sekd ye. Makre, titâ ka sekd ye, rotâ me le ka sekd ye. Tit nins sën sôngd n yolsd bâagâ zab toogâ ne tit nins sën segd n deng yols nedâ t’a yaool n paam tipgâ sôma wâ me ka be ye. Logtossmbâ me sôor ka wusg ye. Logtossmb bâng-bsdâ râmb me sôor ka waoog ye. Na-kënda me n be n namsd logtossm-bsdâ ne logtossm-bôonegâ ne taab sën këed ne titâ yâk n tipâ weengë. Sën le paasdë, yaa ti nin- buiidâ sën vi naong pugâ kitame ti b ka tôe n paam tibsg sôama ye. Sën nan yil n tôog n yols zuloees këesâ, ad na-këndâ nins tond sën tagsd ti b segd n tüume wâ la woto. Pipi, yaa b maodg n sông bâad râmbâ n yâag-b ne b raab wala putëer raab n wâ ; yiib soaba, b segd n ning-b la tit wa wisd sën na n yil n sông-b ti b güsi. Tâab soaba, b segd n mi n ti yënda dïin taoor dâmb ti b yâag bâad râmb nins sën gë n ka tôe n yikâ ne puusgo, b susâ maagr yïnga. Sën le paase, bâad râmb niis sën da rik sard n tik b nus na n lebg n këng rog-n-mik tip-tum râmbâ zïisë tôe n këngame.

Kuubo : Zu-loeesâ wusg gidgda nin-buiidâ ti b ka tôe n paam tibsg nins logtossmbâ sën maand n na n yolsb-b b yaolem toogâ wakatâ ye. La d sân naag taab n na n sông-ba, mikdame ti bâad râmbâ toog ne b nebâ naong na n kolga weoogo. Baoosg tska, d bâng ti yaa tils ti d le tags logtor yiyâ zu-loees yell n sông ti kiidbâ loog ne burkïndi.

Perception et riposte au VIH chez les personnes âgées dans la ville de Bobo-Dioulasso
Adjara Millogo, Anselme Sanon, Abdramane Berthé, Blahima Konaté, Isidore Tiandiogo Traoré, et Patrice Toé

A Hageara sebr Kombgo

Twvsgo : Yuum 2012 zâmaane wâ, Afirik neb nins sèn vi ne sida wâ bâagâ, bâmb koabg suka, bâmb 14 n yaa kasem dâmba. Yaa bângd a Negë ne a tumd-n-taas n ko kiba-kânga. La wilgdame ti nin-buiidâ ka luusd-b suk n na n zab n bâagâ ye. Tond veesgâ raabâ yaa sën na n bao n bâng sida wâ bâag sën yaa soab ne nin-kâens la d bao n bâng bümb nins sën kit ti nebâ ka rat n vases n ges b sâ n vu ne bâagâ ne yel nins sën gidg neb nins sën vi ne bâagâ yâagre, b tibsg weengë. Yaa Bobo gaolen-tëngë wâ la tond tik n tal veesgâ.

Veesgâ na-kënda : yu Bobo la tond siglg veesgâ sën sing ne yuumd 2014 n ti tâag yuumd 2015. Tond sigla sôasg la sogsg buud toor-toore ne neb 40. Nin-kâensa faa yaa kasem dâmba.

Veesgâ biisi : Sâ n yaa ne kasem dâmbâ, sida wâ bâag yaa « kom-bus bâaga », yaa « yôor bâaga ». Sida wâ yaa bâag « sën ka tar turn n leb nyaayând bâaga, rao ne pag lagem-n-taar sën y a yel-solgrâ yïnga ». Yaa bâag sën welgd ned ne a zïnd-n-taase, yaa « bâ-wëng la bâ- kvvdga ». Tëngâ taoor dâmb ka këesd kasem dâmbâ suk n na n zab ne sida wâ bâag ye. Woto kitame ti b kaoosd n yaool n bâng ti nin bâmba vu ne bâagâ.

Kvvbo : Nebâ sën ning b yamë ti sida wâ yaa bâ-wëng n le ya sabaab ti nebâ tôe n zëng bâadâ kitame ti b ka luusd kasem dâmbâ suk n na n zab ne bâagâ ye. Ti bala, nebâ tëedame ti kasem dâmbâ ka këed ne pagb yaar ye. Vsssg kânga wilgdame ti sida wâ tôe n yôka kasem dâmb wala kom-buse. Yaa rë ti d segd n luus kasem dâmbâ suk n tôog n zab ne sida wâ bâaga.

Don et consommation néonatale du colostrum : pratiques, représentations et enjeux de santé publique au Burkina Faso
Ludovic Ouhonyioué Kibora et Roger Zerbo

A Rooze sebr Kumbgo

Ma bïisim yaa bi-peelg pipi rubo. Rub a to ka le be n tar pâng n yud bïisim kâng ye. A tara bümb nins faa sën na n sông kom-peelsâ ti b yëeg b rogmâ paalem warkate, sën yud faa, vumâ pipi kiisi. Yaa rë n so ti tuum-noy sën be ânduni wâ pogë, tëns lagem-taar baobg bi tond tëngë wâ sigind na-kënda sën na n sông ti pagbâ mi n kôtë kom-peelsâ bïisim bal b rogmâ wakato. Sâ n yaa ânduni wâ tuum-noor ning sen get nin-buiidâ laafi koglg yellâ ti b boond kossg-kossg ti Owemesâ, segdame ti b kô bi-peelgâ bïisim bal n ti tâag kiuug a yoobe a rogmâ loogr poore. Biig sën na n dog paalem, b ka segd n kô-a rub a to ti sâ n ka a ma wâ bïisim bal n ti tâag kiuug a yoobe. Sâ n ya ne tuum-noor kânga, biig sën di a ma bïisim bal n ti tâag kiuug a yoob yaa sor sông n tald nin-buiidâ n kënd yidgr zïigë. Biig sën yëesem a ma bïisim bal paamda koglg ne bâas buud toor-toore. Woto, segdame ti d yâag pagbâ ne bümb nins fâa sën na n sông-b ti b tôog n yëesemd b kambâ b zaksë, b sullsë, b tuum zïisë, ba ne b toog wakat me. Sâ n yaa ne tuum-noy nins sën get kambâ laafi koglg yellâ, rilg bi-peelg ne a ma bïisim bal n ti tâag kiuug a yoob yaa yel-segdi b sën segd n waoog la b yâage. Ti bala, b sân rilg biig ne a ma bïisim bal n ti tâag kiuug a yoobe, kogend-a-la ne bâasâ buud faa a vumâ pugë. ysl wusg n wilgd bümb nins sën kit ti nin-buiidâ ka rat n kô b kom-peelsâ bïisim bal n ti tâag kiuug a yoobe. Tëng faa tara a sën tik n wilgdë. Sâ n yaa ne logtoeem wusgo, rub a to ka be n tôe n ledg pagâ bïisim bi- psslgâ vum pugë ye. Bïisim ka be n tar bümb nins faa pagâ bïisim sën tara ye. Sën le paasde, bïisim a taabâ küun wakatâ, pagbâ wusg ka maand güusg ne yolgemdâ ye. N yaool n mik ti yâmb sâ n dik bïisim a to la y ka maand güusg ne yolgemdâ, a tôe n wa yu sabaab n wa ne bâas n kô biigâ, a tôe n yu sabaab meng n yâk biigâ yôore. Sën le paasde, yâmb sâ n na n kô biig bïisim ti ka a ma bïisim, yaa zuloees n kô zakâ râmb ti bala yaa ligd toog la b na n yiisdë. La segdame ti d bâng ti wakat ninga, yaa tilae ti d kô bi-peelgâ bïisim a to. Makr yaa wala biigâ sën na n yaa kuba, bi b sën na n welg ma wâ ne biigâ ti kaoose.

Santé et entreprenariat au féminin : réflexions sur le cas du Burkina Faso
Marie-Thérèse Arcens Somé

A Harsens sebr Kumbgo

Seb-kânga raabâ yaa sën dat n vëeneg pagbâ pân-komsem nus-tuumâ weengë, la b laafi wâ sën le ka waoogâ, sën yud faa tën-kiremsâ pose. La yaa tën-kiremsâ la d tik n siglg veesgâ. Pug-këesâ tumda tourna faa sën be b tënsë wâ. La tuum këesâ wakat ninga sën tik ne rog-n-mikâ yel këere, wat n yaa sabaab n wat ne zuloees b laafi wâ weengë ; n yaool n mik ti nebâ raabâ yaa ti pagbâ ko b mens n turn toumâ faa sën be b zagsë wâ. Makre, wala kambâ wubri, koobâ ne zaksâ zâabo. Veesg ning sën tik pagbâ ne kambâ vum sën be neng ning Burkina Faso ka ne toum noor ning sën get geelâ ne nin-buiidâ yellâ sën boond koeeg-koeeg ti Yiyenesde wâ kôta vëenem ti pagbâ sën ka kë lekollâ yaa sabaab ti b ka sigind na-kënd sôamâ n kogld b mens sën këed ne laafi wâ la yolgemdâ weengë ye. A yaa neer ti d wing ne yarn la tuum sën sôngd pagbâ laafi la manegd b nus-tuumâ. B sën ka kôt b mens sidâ la b ka tôe n yâk yam n dik sard ne b mens la b kambâ vumâ kitdame ti këng taoor la nao-kënd paalsâ maas tëmsâ puse.

Expériences associatives dans l’action publique en faveur des populations vulnérables : cas de AAS et REVS+ au Burkina Faso
Kamba André Soubeiga

A SübcEg sebr Kumbgo

Sën sing ne yuum 1990 wakatâ, ândüni wâ râmb faa ra zabda ne sida wâ bâaga. Afirik tënsâ faa, wala Burkina Faso me, ra zabda ne sida wâ bâag hal wusg wakat kânga. San ya ne tond tëngë wâ, tëngâ taoor dâmb ne a sôangdb sën siglg na-këndr ning n na n zab ne bâagâ bilâ, yaa b mao ti sullsâ këes b toog n sông ti b tôog n zab ne bâagâ bila. Rë n so ti sën sing ne yuumd 1990 n wa tâag yuumd 2000, zâmaanâ nin-buiidâ lugl sulls wusg sën na n zab ne sida wâ bâag tond tëngâ puga. Sull këesâ sigla na-kënda la tuum buud toor-toor n na n yâag neb nins sën zoe n vi ne bâagâ bilâ bi neb nins bâagâ sën tôe n yôkâ, nebâ sën n welgd-b wâ yïnga. Yu woto ti sull këesâ sigl yarn dâmb la tôog zïig pugë sën na yil n yols zulossgâ. Sull këesâ tuumâ yaa sagls sën na yil n kogl nebâ ne bâagâ bilâ, bi sông neb nins sën zoe n vi ne bâagâ ne ti-biis la b yâag-b ne sagls sën na keng b raoodo. Sullsâ tâbiis kell n gânega b tuumâ sôama sën tik ne gofneera la b zo râmb sën be zamaan zëms yâagre. B tuumâ sën gâneg woto wâ yaa kaset n wilgd ti gofneerâ siginda tuum n dat ti sullsâ këes b toog n sông-a t’a tôog n zab ne sida wâ bâagâ. Gofneerâ kell n tünegda be n dat ti sullsâ tü ne nao-kënda nins bâmb sën gânegâ. Ti d faa miime ti nin-buiidâ laafi koglg wssngë, d ka tôe n gil sullsâ ye. Yaa sullsâ n yâag gofneerâ ne nin-buiidâ sagls la b sôngre. Sullsâ raab yaa nin-buiidâ faa vum na yi sôama. Seb-kânga tika sulls a yiib tourna. Yaa sull ning sën boond ti AAS ne REVS +. Yaa sulls këesâ n yi pipi n yâk yarn n na n yâag neb nins sën vi ne sida wâ bâagâ ne neb nins sën bëed sida wâ bâagâ yuum 1998 zâmaanë wâ ne sôngr buud toor-toore. Sulls këesâ n deng gofneerâ n sing n sôngd neb nins sën vi ne sida wâ bâag ne ti-biis ba ne ARV râmb faa. Tond vsssgâ tika ne tond sën gilg n ges sull këesâ tuumâ ne d sën tal sôasg ne sullsâ taoor dâmb sën ta bâmb piig la a nu Waogdg ne Bobo-Diyulaso gaolen-tënsë wâ.

La vulnérabilisation des femmes africaines et séropositives en contexte migratoire
Laura Mellini, Francesca Poglia Mileti, et Michela Villani

A Loora Melini sebr Kumbgo

Afirik tëns nins sën ya warâ pagb nins sën vi ne sida wâ bâag n le yi b tëmsë wâ n ti vi zamaan zëms bee ninbâaneg puga. Rë yaa sën tik ne b sën ka vi b tëmsë wâ n le ya bâad râmbâ. sën mik ti wakat ninga pagbâ ka tar seb sën kogend b vumâ tënsâ pusë wâ, n le paas ne nug-bümb kaooglgâ ne nebâ sën solgd b bâagâ yând zoees yîngâ kitame ti pug këesâ sid vi ninbâaneg la yur pugë. Seb-kânga, yaa veesg a yiib la tond tal ne Afirik pagb 30 sën vi ne sida wâ bâag Suwis tëngë wâ. Vsssgâ kôta kaset ti pug këesâ segda ninbâaneg hal wusgo, sën tik ne zëngr ne neb a taabâ sën wëgd-bâ. Ti bala, pug-kâensa sâ n dat n vund tëng ning sën deeg-b sâand la b paam tipgo, rëndame ti b sak n tü tëngâ nin-buiid sën dat bümb ningâ. Sën yuda, rëndame ti pug kâensa sak n tü tëngâ râmb sën gâneg noy nins sën këed ne sâan sën segd n vund to-to, n sak nturn tuum kegems la b sak wakat ning n kë ne rap ti ka tü ne b raab ye. Yaa ninbâan-kâng pug la pug këesâ segda.

Éduquer et soigner avec Kant : la route éducative vers l’humain
Fatié Ouattara

A Fatiye sebr Kombgo

Kaorengâ ne laafi wâ koglg tüuda taabâ. Yel kânga ka ling nebâ ye. Bângr kaalem sën yaa a soab ne karen-saambâ, bâag me yaa woto ne logtore. La bümb ning sën wilgd ti b wënda taabâ, yaa ti b sâ n dat n tip b yiibâ, na-këndsâ yaa ti tibsdâ segd n ko a meng n yi wa bâadâ, a wa karensaab me së segd n ning a meng zit zïngë n sik a meng wa ned sën ka tar bângrâ. Yaa tôog n ninf f meng f to zïingë n tôe ti karen-saamb bi logtor sông ned t’a yi namsgâ, yurâ, pân-komsemâ ne ninbâanegâ pugë. Tond seb kânga kôta vëenem ti bângr kaalem yaa bâag sën namsd ninsaal yïngâ ne a yamâ la a sugâ. Yaa bâag sën ka tôe n sâoog zâng-zâng ti bala ninsaal yaa karen-biig daar fâa n ti tâag a küum warkate. Yaa sën wilgd t’a na n zâmsa bümbâ faa ne a taabâ la ne düni wâ vum hali n ti ta a düni yiibu.